Spreektekst motie vreemd "Zo min mogelijk geheim verklaren provinciale documenten" (PS-vergadering 29-5-2017)

Voorzitter,

Geheimhouding van stukken is en blijft een hot issue in de provincie Noord-Holland. Dat bleek onlangs weer met de geheimhouding rond het hoofdpijndossier N23.
Aangaande dit dossier maakte de PVV-fractie een duidelijk statement om de commissie te verlaten. Omdat de PVV vindt dat er op te veel dossiers te gemakkelijk het stempel geheimhouding wordt geplakt!

"Nederland is een democratie," schreef de Randstedelijke Rekenkamer in haar rapport "Openbaar, tenzij" (2 juni 2014) nog geen drie jaar geleden. Daarin onderzocht zij of de vier provincies de regels omtrent geheimhouding volgen. "Daarom mag eenieder weten hoe de overheid, en dus ook de provincie, haar werk doet." Maar is dat ook zo? "De uitkomsten van het onderzoek uit 2014 zijn gebruikt om PS en GS handvatten te bieden voor het verbeteren van de procedures rondom geheimhouding."

Voorzitter,
De conclusies en aanbevelingen die de Randstedelijke Rekenkamer heeft gedaan verdienen het inmiddels weer om extra onder de aandacht van PS en GS te brengen. Maar daarover dadelijk meer.

Wat de Randstedelijke Rekenkamer indertijd NIET heeft onderzocht is OF de geheimhouding al dan niet terecht was opgelegd.

Want voorzitter,
Weliswaar is de Randstedelijke Rekenkamer in het rapport over geheimhouding uit 2014 positief over NH, maar toch mag NH met 175 geheime stukken in de laatste 3 jaar tijd zichzelf de vraag stellen of dat niet minder kan.

Dat laatste bleek onlangs uit een onderzoek van NH Nieuws, dat daarvoor aan alle 48 gemeenten in Noord-Holland en de provincie een Wob-verzoek had gestuurd.
Zeker 1.652 documenten bleken geheim verklaard, waarbij provincie Noord-Holland de derde plaats bezet. Uit de opgevraagde stukken blijkt, dat het regelmatig gaat om grote bouwprojecten, waarvan de Noord-Hollanders juist veel willen weten. Ook bijvoorbeeld documenten over onderhandelingen met bedrijven, over de opvang van vluchtelingen en documenten van juridische aard worden uit de openbaarheid gehouden. Soms is er een hele goede verklaring, maar regelmatig is er ook alle reden om vraagtekens te zetten bij de motieven voor geheimhouding.

Moeten wij als PS willen, dat Noord-Holland de top 3 completeert van Noord-Hollandse overheden die van 2014 tot en met 2016 (dus van ná het rekenkameronderzoek) het veel te gortig hebben gemaakt met het opleggen van geheimhouding?

Want voorzitter, wat blijkt?
Vergeleken met het door de Rekenkamer onderzochte tijdvak, te weten de vorige Statenperiode tot en met oktober 2013, is Noord-Holland daarna met het opleggen van geheimhouding kennelijk behoorlijk op hol geslagen: slechts 27 keer oplegging van geheimhouding in de onderzochte vorige Statenperiode tegenover 175(!) keer de laatste 3 jaar! (Zie pagina 47, punt 4.1 van het Rekenkamerrapport 'Openbaar, tenzij')
Die praktijk van geheimhouding MAG niet alleen minder, KAN ook minder, maar MOET vooral gewoon minder.

Een aardige quote op deze materie rond overdadige oplegging van provinciale geheimhouding is van Marcel van Dam:
"Het incorrecte gebruik van vertrouwelijkheid en geheimhouding. Dat is een vorm van machtsbederf en schaadt de integriteit van het openbaar bestuur."
Daar is geen woord Frans bij.

Voorzitter,
Het gaat de PVV-fractie niet zozeer om een oordeel te vellen over het instrument van geheimhouding in het algemeen. Wij zijn niet blind voor de realiteit dat het in sommige gevallen schadelijk kan zijn voor personen, bedrijven of het maatschappelijk belang als stukken openbaar zouden worden. Het gaat er ons om dat de afweging om stukken geheim te verklaren meer zorgvuldig wordt gemaakt en dat bepaalde belangen misschien helemaal niet zo snel worden geschaad indien stukken gewoon openbaar worden behandeld. Op dit moment hebben wij de indruk dat veel dossiers geheim worden verklaard zonder dat daar direct daadwerkelijke schade uit zou kunnen voortvloeien.
Ook vindt de PVV dat het vaak niet nodig is om complete dossiers geheim te verklaren, een klein gedeelte met bepaalde gevoelige informatie verwijderen of onzichtbaar te maken lijkt dan genoeg te kunnen zijn. Op die manier kunnen we de burger en andere belanghebbenden toch inzicht geven in een bepaalde bestuurlijke discussie....
Een grotere transparantie van het openbaar bestuur is voor ons, de PVV, de Noord-Hollanders én voor PS van het grootste belang.

Voorzitter, soms kan de PVV zich niet aan de indruk onttrekken dat het opleggen van geheimhouding onderhand een middel aan het worden is om de oppositie de mond te snoeren en om misstanden uit de openbaarheid te houden.

Een andere vraag, naar aanleiding van de herhaalde waarschuwing in de commissie aan Statenleden:
"Is het college zich ervan bewust, dat de immuniteit van Statenleden het geheimhoudingsregime compliceert? Immers, indien Statenleden in vergaderingen niet-openbare informatie ter sprake brengen zijn strafrechtelijke instrumenten niet beschikbaar. Het werken als volksvertegenwoordiger wordt er echter wel moeilijker door.

Voorzitter,
Dit doet mij terugkomen op de conclusies en aanbevelingen uit het eerdere Rekenkamerrapport.
Weliswaar luidde deelconclusie 1, "dat de provinciale regels en het provinciale beleid omtrent geheimhouding in lijn zijn met de wettelijke regels," maar gold dit ook voor de exorbitante hoeveelheid van 175 geheime stukken van de laatste drie jaar? Er werden verder geen aanbevelingen gedaan, terwijl de vraag of geheimhouding TERECHT wordt opgelegd, naar onze mening een onontbeerlijke lijkt te zijn.

Volgens deelconclusie 2 zouden "in de praktijk wet- en regelgeving, provinciale regels en provinciaal beleid omtrent geheimhouding door de provincie worden nageleefd. Daarbij is ook gezorgd voor mogelijkheden om naleving van die wet- en regelgeving eenvoudiger te maken." Dit lijkt toch weer behoorlijk in strijd te zijn met de gesignaleerde praktijk (wederom de vraag of terecht geheimhouding is opgelegd) van de provincie Noord-Holland als één van de koplopers op nummer 3 van overvloedige geheimhouding.

Wat de PVV betreft maken GS en PS er nu eens werk van het opleggen van geheimhouding daadwerkelijk substantieel te verminderen.
Nogmaals, het gaat ons niet om het instrument van geheimhouding in het algemeen maar om een meer zorgvuldige afweging hiervan. Als de afweging om stukken geheim te verklaren maar zorgvuldig wordt gemaakt en zonder andere belangen te dienen.
Niet alleen de PVV-Statenleden, maar ook onze Noord-Hollandse inwoners willen namelijk graag weten wat, hoe en waarom er iets besloten wordt. Transparantie van het openbaar bestuur is daarvoor van groot belang.

Kortom, probeer als provincie het opleggen van geheimhouding te verminderen. Hier vaart onze democratie wel bij.

Daarom een motie vreemd met het dictum:

Roept het College op om:
• in samenwerking met PS te komen tot een werkwijze waarbij altijd bij het opleggen van geheimhouding een deugdelijke onderbouwing wordt gegeven;
• in samenwerking met PS te streven naar zo min mogelijk geheim verklaren van documenten;
• waar mogelijk alleen gedeelten van documenten met specifiek gevoelige informatie te verwijderen of onzichtbaar te maken en niet hele documenten geheim te verklaren.

Ik dank u voorzitter.